Renowacja kościoła p. w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz dzwonnicy w Skułach, jako przykład ochrony dziedzictwa kulturowego na Mazowszu

Historia

Mamy w Polsce piękny, jeden z nielicznych, drewnianych zabytków, którego historia sięga jeszcze najlepszych czasów Korony Królestwa Polskiego i Najjaśniejszej Rzeczpospolitej. We wsi Skuły (mazowieckie) pierwszy kościół zbudowany został w poł. XIV w., później na jego miejscu powstał kolejny, drewniany w XVI w., lecz nie przetrwał potopu szwedzkiego. Obecny kościół pw. Świętych Piotra i Pawła zbudowano w 1674 r. dzięki staraniom miejscowego dziedzica Seweryna Skulskiego i wizytatora Misjonarzy ks. Mikołaja Dufaerroy.
Stanowi przykład ludowej architektury sakralnej z wnętrzem ozdobionym iluzjonistyczną polichromią wykonaną na płótnie. Jest niewielki i z zewnątrz dość skromny, ale zachwyca skąpanym w lekkim półmroku wnętrzem. Przetrwał do dziś dzięki temu, że nasi przodkowie nie szczędzili uwagi, środków ani wysiłków – nawet podczas II wojny światowej. By tylko wspomnieć największe prace:

• Po stu latach w 1774 r. kościół przeszedł gruntowny remont, podczas którego dobudowano zakrystię, a ściany obito płótnem, na którym wykonano malowidła – polichromie.
• W latach 1889-1894, pod kierunkiem architekta Juliana Ankwicza kościół przeszedł kolejny remont (m.in. wymieniono podwaliny, wyremontowano konstrukcję dachową, wymieniono gontowe pokrycie dachowe na nowe).
• W latach 1895-1900 kościół odmalowano od zewnątrz, a wnętrze częściowo przemalowano oraz uzupełniono malowidła.
• W 1927 r. w świątyni wymieniono na nowe podwaliny i pokryto dach blachą.
• W latach 1939-1940 wykonane zostało ogrodzenie świątyni.
• W latach 1980-1982 – miały miejsce kolejne prace ciesielskie w kościele przy remoncie więźby dachowej oraz konstrukcji ścian, jak również wymieniono podwaliny.
• Ostatni większy remont miał miejsce w 1995 r. Wymieniono wówczas dźwigary, podłogę, szalunek, o 30 cm podniesiono zakrystię i prezbiterium oraz wyremontowano poddasze. Teren kościoła otoczono ogrodzeniem i uporządkowano teren przykościelny.

Osiemnastowieczne wyposażenie kościoła wykonane jest w drzewie modrzewiowym. Ołtarz główny, dedykowany Chrystusowi Ukrzyżowanemu i ołtarze boczne, z obrazami Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Matki Bożej, utrzymane są w stylu barokowym, natomiast ambona, chrzcielnica i konfesjonały w stylu rokokowym. Na chórze muzycznym zainstalowano organy napędzane miechem nożnym, zbudowane przez Z. Kamińskiego w latach trzydziestych XX w.
Dziś zabytek jest w bardzo złym stanie technicznym. Przeciekający dach niszczy sztukaterie i polichromię. Przecieki mają również bezpośredni wpływ na konstrukcję więźby i pozostałe pomieszczenia znajdujące się pod przeciekającym dachem i stropem.

Teraz nasza kolej, by uchronić przed całkowitą degradacją tak cennego, niemego świadka historii dziejów naszego narodu, by służył kolejne 100 lat jako świątynia, dziedzictwo i pomnik następnym pokoleniom.

Zakres prac remontowych

Aby uchronić ten unikalny zabytek zostały zaplanowane niezbędne prace na terenie kościoła i wokół niego. W ramach projektu planuje się wykonanie prac renowacyjnych, których celem będzie zatrzymanie degradacji zabytkowego kościoła w Skułach.

Prace wykonywane w kościele w Skułach:

• Od wnętrza kościoła postemplować wszystkie stropy w odległości 50 cm od ścian.
• Rozebrać pokrycie kościoła z blachy wraz z deskowaniem.
• Wszystkie elementy konstrukcyjne stropów i więźb z objawami porażenia przez korozję biologiczną należy dokładnie przejrzeć, ociosać i oczyścić z destruktu.
• Przeprowadzić szczegółową ocenę stanu technicznego konstrukcji (bale, lisice, oczepy).
• Usunąć destrukt stanowiący produkt korozji biologicznej z bali, wykonać flekowanie ubytków. Szacunkowo można przyjąć około 20%wymiany całej kubatury ścian gr. 15 cm.
• Od strony wewnętrznej w sposób konserwatorski zdemontować obudowę deskową lisic-pilastrów. Ocenić stan techniczny lisic oraz bali w strefie lisic.
• Wymienić deski okapowe pod odtworzoną szalówką.
• Wykonać nowe pokrycie wraz z obróbkami, orynnowaniem i rurami spustowymi z blachy tytanowo–cynkowej gr. 0,7 mm ułożonej na podwójny rąbek stojący z zastosowaniem membrany systemowej pod blachę.
• Naprawić wykończenie podmurówki kamiennej poprzez skucie odspajających się tynków, wyrównanie i wygładzenie zaprawą cementową.
• Wokół kościoła wykonać nową opaskę żwirową o szer. 50cmi grubości min 10 cm, z obrzeżem granitowym ze spadkiem od kościoła min 3% wg.
• Wykonać konserwację okien oraz drzwi drewnianych zewnętrznych wejściowych. Należy wykonać następujące prace budowlano–konserwatorskie przy dzwonnicy:
  • Rozebrać istniejące schody i wykonać nowe schody betonowe wraz z podestem.
  • Podest oraz schody zaopatrzyć w drewnianą balustradę o wysokości 110 cm.
  • Pękniętą podmurówkę wzmocnić.

Przy wskazanych pracach ujęte zostało wykonanie robót dodatkowych, co jest podyktowane charakterem przedmiotowej inwestycji. Renowacja obiektu zabytkowego niesie za sobą roboty nieprzewidziane i niewidoczne na etapie dokumentacji. W tej pozycji uwzględniono około 20% robót, które mogą wystąpić.

Prace wykonywane wokół kościoła w Skułach:

• Wymiana nawierzchni — projektuje się nawierzchnię z kostki kamiennej granitowej o wymiarach 7/9 w kolorze szaro żółtym lub szaro rudym. Obrzeże granitowe o wymiarach 8 × 25 (h) cm.
• Wymiana opaski betonowej wokół kościoła — w miejsce istniejącej opaski betonowej wykonać opaskę żwirową z płukanego kolorowego żwiru rzecznego (kolor beżowy i żółty). Szerokość opaski 50 cm ze spadkiem min 3% od kościoła. Grubość warstwy żwiru oraz podbudowy z podsypki piaskowej min 10 cm. Obrzeże granitowe o wymiarach 6 × 20 (h) cm.
• Nowo projektowana brama od strony zachodniej — projektuje się bramę metalową o szerokości 250 cm i wysokości 170 cm
• Obiekty małej architektury — drewniane obiekty małej architektury takie jak figury Apostołów Piotra i Pawła oraz św. Jana Pawła II, drewniany krzyż i kaplica nie wymagają specjalistycznych zabiegów konserwatorskich. Należy je poddać bieżącej konserwacji. To samo dotyczy tablicy pamiątkowej poświęconej księdzu prałatowi Marianowi Laskowskiemu.
• Pękniętą betonową podstawę zegara słonecznego należy poddać konserwacji i reperacji metodami ogólnobudowlanymi oraz dwukrotnie pomalować w kolorze białym — analogicznym jak obecnie.
• Elementy wyposażenia parkowego — Tablica informacyjna — demontaż tablicy wraz z dwuteownikami, uzupełnienie uszkodzonych warstw malarskich (krawędzie) i odświeżenie całej powierzchni profili.

Koszty

• Całkowita wartość projektu — 1.665.385,42 zł brutto
• Podstawa obliczenia dotacji (koszty kwalifikowane) — 1.249.383,88 zł netto
• Wartość dotacji UE (80% kosztów kwalifikowanych) — 999.507,10 zł
• Wartość wkładu własnego (20% kosztów kwalifikowanych) — 249.876,78 zł
• Wartość podatku VAT (23%), którego nie możemy odzyskać — 416.001,54 zł
• RAZEM WKŁAD WŁASNY WRAZ Z PODATKIEM VAT POTRZEBNY DO ZABEZPIECZENIA NA CAŁĄ REALIZACJĘ PROJEKTU, KTÓRA BĘDZIE TRWAŁA DO KOŃCA LIPCA 2023 r. — 665.878,32 zł

Na wyżej opisany projekt pn.: „Renowacja kościoła p. w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz dzwonnicy w Skułach, jako przykład ochrony dziedzictwa kulturowego na Mazowszu” Parafia pozyskała dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Oś priorytetowa V — Gospodarka przyjazna środowisku, Działanie 5.3 — Dziedzictwo kulturowe, Typ projektów - Wzrost regionalnego potencjału turystycznego poprzez ochronę obiektów zabytkowych.